İdrar yolu enfeksiyonu (UYE), böbrek, üreter, mesane ve idrar yolunu içeren idrar sisteminin bir kısmında ortaya çıkan bakteriyel veya fungal (mantar) enfeksiyonudur. İdrar yolu enfeksiyonu  yaşlılarda daha güçlü belirtilere neden olmaktadır. Yaygın enfeksiyonlardan olan İYE, yaşlıları daha fazla etkilemektedir. İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri şu şekildedir:

• İdrar yapmak için acil bir ihtiyaç duyma
• Artan idrara çıkma sayısı
• İdrar yaparken yanma, ağrı veya rahatsızlık
• Alt karın ya da pelviste basınç hissi
• Bulanık veya kokulu idrar
• İdrara çıktıktan sonra mesanenin hala dolu olduğu hissi
• Ateş
• Alt karında, böbreklerde ya da sırtta ağrı
• İdrarda kan
• Yorgunluk
• Mide bulantısı
• Kusma

Yaşlılarda yukarıdaki tipi idrar yolu enfeksiyonu belirtilerinin yanı sıra hafızada karışıklık, dikkat dağınıklığı veya davranış değişiklikleri yaşama gibi ek semptomlar da görülmektedir. İdrar yolu enfeksiyonunu gösterebilecek davranış değişiklikleri şunlardır:

• Huzursuzluk
• Sanrı
• Sosyal çekilme

Yaşlılarda Semptomlar Neden Farklıdır?

Doktorlar, yaşlılarda neden farklı semptomlar göründüğüne dair bir kanıt bulamamıştır.  Bir teoriye göre, beyni besleyen kan damarlarının daha zayıf olması ve enfeksiyonun sinir sistemine geçmesinin kolay olması farklı belirtilere neden olmaktadır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedenleri

Yaşlılarda idrar yolu enfeksiyonu nedenleri şu şekildedir:

• Uzun süreli bakım tesislerinde yaşayan yaşlı yetişkinlerin İYE geçirme olasılığı daha yüksektir.
• İdrar yoluna giren bakteri veya mantarlar, İYE'ye neden olur ve pek çok İYE , yaygın olarak dışkıda bulunan ve idrar yoluna üretra yoluyla girebilen bir bakteri türü olan E. coli'ye bağlı olarak ortaya çıkar.
• İdrar yolu enfeksiyonuna neden olabilen diğer organizmalar, kateter kullanılan, bir hastane veya bakım tesisinde bulunan yaşlılarda ortaya çıkabilir.

Yaşlılar İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

İYE geliştiren yaşlılarda riski artıran faktörler şunlardır:

• Bağışıklık sisteminde değişiklikler
• Hastane veya bakım tesisinde farklı bakterilere maruz kalma
• İnkontinans (idrar kaçırma) gibi diğer sağlık sorunları
• Daha önce idrar yolu enfeksiyonu geçmişi
• Erkeklerde prostat hipertrofisi de dahil olmak üzere idrar sisteminin çalışma şeklindeki değişiklikler
• İdrarın boşaltılmasına izin vermek için kullanılan idrar sondası varlığı

İdrar Yolu Enfeksiyonu Komplikasyonları

İdrar yolu enfeksiyon yaygındır, ancak potansiyel olarak tedavi olmaksızın ciddi komplikasyonlara neden olabilirler. İdrar yolu enfeksiyonu komplikasyonları şu şekildedir:

Böbrek Hasarı: Tedavi edilmeyen bir İYE, böbreklere yayılabilir ve böbrek hasarı veya hastalığına neden olabilir. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu böbrek hasarına neden olmadan tedavi planı hazırlanmalıdır.

Kan Zehirlenmesi: İdrar yolu enfeksiyonunun bir başka komplikasyonu da sepsis yani kan zehirlenmesidir.  Sepsis, enfeksiyonun kan dolaşımına ve daha sonra da vücudun her tarafına yayıldığı yaşamı tehdit eden bir durumdur. Tedavi edilmeyen sepsis septik şoka ve nihayetinde ölüme yol açabilir.

Sepsis, organ disfonksiyonu, amputasyonlar ve kronik ağrı bozuklukları dahil olmak üzere başka komplikasyonlara neden olabilir. Bir kişi sepsis tedavisi görse bile, komplikasyonlar meydana gelebilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Teşhisi Nasıl Yapılır?

Doktorlar, idrar yolu enfeksiyonunun varlığından şüphelenirse, bakterileri tespit etmek için idrar testi isteyebilirler. Yaşlılarda idrar testi, hangi bakterinin enfeksiyona neden olduğunu doğrulayabilir. Belirli tipteki bakterileri bilmek, doktorun uygun bir tedavi planını belirlemesine izin verir.

Yaşlılarda asemptomatik bakteriüri denilen bir durum da yaygındır. Asemptomatik bakteriüri, idrarda bakteriler olduğunda oluşur, ancak herhangi bir belirti veya enfeksiyon belirtisi göstermez.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisi

İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi için en etkili yöntem ilaç tedavisidir. İdrar yolu enfeksiyonu için kullanılan ilaç tedavileri şu şekildedir:

İYE için standart tedavi, enfeksiyona neden olan bakterileri öldüren antibiyotiklerdir. İdrar yolu enfeksiyonu antibiyotik tedavisi söz konusu olduğunda, mantarlar İYE'ye neden oluyorsa, doktorlar antifungal ilaç reçete edecektir.

İnsanların daha iyi hissetmeye başlasalar bile, reçeteye göre antibiyotik veya antifungal ilacı tam olarak almaları esastır. Tüm reçeteyi tamamlamak, tüm enfeksiyöz bakterileri yok etmeye yardımcı olacaktır.

Antipsikotik İlaçlar: İYE ciddi deliryum veya davranışsal bozukluklara neden oluyorsa, doktorlar enfeksiyon ortadan kalkıncaya kadar antipsikotik ilaç kullanacaktır. Antipsikotik ilaçlar, bu tip semptomları olan bir kişide sıkıntı, ajitasyon ve yaralanma riskini azaltır.

İntravenöz Antibiyotikler: Sepsis, septik şok veya böbrek enfeksiyonuna yol açan daha ileri İYE vakaları, hastaneye yatış ve intravenöz antibiyotik tedavisini gerektirebilir. Sepsis veya septik şoku olan birinin, tıbbi bakım gerektiren diğer tıbbi komplikasyonlara sahip olması yaygındır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Önlenebilir Mi?

İdrar yolu enfeksiyonunu önlemek mümkündür. Özellikle risk grubunda bulunan yaşlıların hastalığa yakalanmadan önce adım atmaları önemlidir. İYE hastalığını önlemek için yapılabilecekler şu şekildedir:

• Bol sıvı tüketmek
• Kafein ve alkolden kaçınmak
• Tuvalete gittikten sonra cinsel bölgeyi önden arkaya doğru silme
• Islak olduğunda idrar kaçırma pedlerini veya iç çamaşırını derhal değiştirmek

Özellikle bakım evlerinde ya da hastanelerde kalan yaşlılar, İYE oluşumunu önlemek için hasta bakıcılara ya da hemşirelere güvenmektedir. Ancak önleme yöntemlerini kendilerinin uygulaması çok daha doğrudur.