Türk Edebiyatı’nın en ünlü ve değerli yazarlarının başında gelen Sabahattin Ali, eserleri yalnızca ülkemizde değil, dünya genelinde başarısını kanıtlamış usta bir isimdir. Düşünceleri sebebiyle iki defa hapis cezasına çarptırılan, en büyük şiirlerini bu günlerinde ortaya koyan usta, Sabahattin Ali kimdir, hayatı hakkında bilgiler ve eserleri yazımızın devamındadır.
Sabahattin Ali Kimdir?
Türk Edebiyatı’na kazandırdığı büyük eserler ile adını unutulmaz kılan ve eserleri onlarca farklı dile çevrilerek Dünya Edebiyatı’na da girmeyi başarmış olan Sabahattin Ali önemli bir şair ve yazardır. İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna ve Kuyucaklı Yusuf nesiller boyu en çok bilinen ve beğeni kazanan eserleri olmayı başarmıştır. Toplumculuk ve gerçekçilik akımının iyi bir temsilcisi olan usta yazar her eserinde farklı bir toplumsal mesaj vermiştir.
Büyük bir kitle tarafından hayranlıkla sevilmesinin nedeni yalnızca edebiyattaki başarısı değil, düşünceleri nedeniyle aldığı hapis cezaları, içinde yaşadığı zorlu şartlar ve katledilerek hayatına son verilmesi olmuştur. Anadolu’da öğretmen olarak hizmet verdiği yıllarda komünizm yandaşı olması nedeniyle aldığı hapis cezasının sona ermesinin ardından halk tarafından ölümüne yol açılmıştır. Ölümünden sonra yazarın pek çok eseri Ahmet Kaya, Edip Akbayram, Sezen Aksu gibi ünlü müzisyenlerce şarkı sözü olarak seslendirilmiştir.
Sabahattin Ali Hayatı
25 Şubat 1907 tarihinde Edirne Eğridere’de Selahattin ve Hüsniye Ali’nin oğlu olarak dünyaya gelen Sabahattin Ali, subay bir babanın çocuğu olarak Anadolu’nun birçok şehrinde yaşama imkanı buldu.
İlköğrenimine Füyuzati Osmaniye Mektebi’nde başlayarak sonrasında Öğretmen Okulu’na devam eden Ali, Balıkesir’de geçen bu okul yıllarında ailesinden uzakta kalmıştır. 1926 senesinde öğretmenlik yapmaya başlamak için Yozgat’a giden Ali, bundan iki sene sonrasında girdiği bursluluk sınavını kazanarak yurtdışı eğitimi amacıyla Almanya’ya gitti. İki sene de burada yaşayan ünlü yazar, yurtdışı eğitimini tamamlayınca ülkesine dönerek Almanca öğretmenliği yapmaya başladı.
Konya’da öğretmenlik yaptığı senelerde Atatürk’e hakaret eden bir şiiri dile getirdiğine yönelik suçlamalarla hapis cezasına mahkum edildi. Konya Cezaevi ve ardından Sinop Kapalı Cezaevi’ne gönderilen Ali bu yıllarda, çok sonraları Edip Akbayram tarafından seslendirilecek olan Aldırma Gönül isimli ünlü şiirini yazdı.
1933 senesinde Cumhuriyet’in 10. Yıldönümü nedeniyle yapılan aftan faydalanarak cezasının ilk yılında özgürlüğüne kavuşan Ali, bundan bir sene sonra başkent Ankara’da öğretmenliğe geri dönüş yaptı ve 28 yaşındayken Aliye Hanım ile evlendi. Ancak evliliklerinin ilk senesinde askere gitmek zorunda kaldı. Yazarın askerlik görevini yerine getirdiği günlerde kızı Filiz dünyaya geldi. Askerden sonra Türkçe öğretmeni olarak çalışmaya devam ettiyse de 1940’a gelindiğinde tekrar ikinci bir askerlik görevine çağırıldı. Bu askerlik görevinin ardından da Ankara Devlet Konservatuarı’nda Almanca öğretmenliği yapmaya başladı.
1948 senesinde hakkında açılan ikinci dava nedeniyle yeniden hapse giren Ali, Geçmiyor Günler isimli bir diğer ünlü eserini de bu yıllarda verdi. Ahmet Kaya tarafından bestelenen bu eser haricinde, şair hapishane günlerinde sayısız şiir yazma imkanı buldu. Annesinin hastalığı nedeniyle çocukluk yıllarında başlayan sıkıntıları, kardeşlerine bakma yüküyle ömür boyu devam eden Ali, birçok eserinde babası ile kurduğu bağı ve saygısını farklı şekillerde işledi.
İkinci hapisten çıkışın ardından iş bulamayan ve yurt dışına gitme kararı alan şair, çıkış yasağı nedeniyle zor günler yaşadı. Ali Ertekin isimli bir kamyon şoförü ile Bulgaristan’a kaçmak için plan yapan Ali, Kırklareli’ne doğru çıktığı bu yolculukta halk tarafından acı bir şekilde katledilerek öldürüldü. Eminet ajanı olduğu öğrenilen Ertekin, sonradan Ali’ye başından sopayla vurarak ölümüne yol açtığını itiraf etti. Ertekin’in bu cinayetine sebep olarak vatani duygularına yenik düştüğünü öne sürmesi nedeniyle aldığı af ise büyük tartışmalara yol açtı. Kızı Filiz gasp nedeniyle öldürüldüğünü, bazı kesimlerse emniyette işkence ile öldürüldüğünü ve olayın ört pas edildiğini iddia etti.
Sabahattin Ali’nin Eserleri
Yazarlık hayatına çocukluk yıllarındaki edebiyat merakı ile başlayan usta şair ve yazarın eserleri henüz 19 yaşındayken Çağlayan Dergisi tarafından yayına layık görüldü. Pek çok dergide kendine yer bulan şairin, bu sayede edebiyat dünyasında adı duyuldu.
Sonraki senelerde şiir türündeki eserlerinin yanında öykü türünde de eserler vermeye başlayan Ali, Ay Dergisi’nde yayınlana Bir Orman Hikayesi isimli eseriyle bu türde ilk deneyimini yaşadı. Kanal, Kırlangıçlar, Pazarcı, Kağnı gibi hikayeleri büyük beğeni kazanan yazar, aynı dergi sayesinde adını oldukça geniş kitlelere yaydı.
Aziz Nesin ile birlikte çıkardığı Marko Paşa isimli mizah dergisinin mahkeme kararı ile yayın hayatına son verilmesi üzerine Malum Paşa isimli yeni bir dergi çıkarmaya başladılar. Sonrasında hakkında yine kapatılma kararı çıkarılan derginin karakterini öldürdüler ve yeni derginin adını Merhum Paşa koydular. Bu dergi de kapatılınca son olarak Öküz Paşa adını verdikleri dergi ile yayın hayatlarına devam ettiler.
Öykü, roman ve şiir gibi üç farklı ve önemli edebi türde de birçok eseri bulunan Sabahattin Ali’nin şiirleri içerisine Dağlar ve Rüzgâr ile Kurbağanın Serenadı ve Öteki Şiirler isimli kitapları en ünlüleri olmuştur.
