Osteoartrit nedir sorusu özellikle kadınlar tarafından merak edilmektedir. Osteoartrit eklemlerin ağrımasına ve sertleşmesine neden olan bir durumdur. Eklem kireçlenmesi olarak da bilinen osteoartrit en sık rastlanan eklem iltihabı türüdür. Peki, osteoartrit belirtileri nelerdir? Osteoartritin ana belirtileri eklem ağrısı ve sertliktir. Bazı insanlar ayrıca eklemlerde şişme, hassaslık ve çatırtı sesi hissederler. Osteoartrit belirtilerinin şiddeti kişiden kişiye ve etkilenen değişik eklemlere göre büyük farklılık gösterebilir.
Bazı insanlar için belirtiler hafif olabilir ve gelip geçebilir. Diğer insanlar, günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştıran daha sürekli ve ağır problemler yaşayabilir. Aynı zamanda her eklemin osteoartritten etkilenmesi mümkündür. Ancak yine de çoğu zaman diz, kalça ve ellerin küçük eklemlerinde daha fazla görülmektedir.
Osteoartrit Neden Olur?
Günlük yaşantımızda, eklemler sürekli olarak hasara maruz kalır. Çoğu durumda, vücudumuz hasarı kendisi onarır ve herhangi bir belirti yaşamazsınız. Ancak osteoartritte, kemiklerin uçlarındaki koruyucu kıkırdak bozulur ve ağrıya, şişmeye ve eklemi hareket ettirmede sorunlara neden olur. Osteoartritin kesin nedeni bilinmiyor, ancak birkaç şey de dahil olmak üzere osteoartrit gelişme riskini artırdığı düşünülen durumlar ve osteoartrit nedenleri şunlardır:
- Eklem yaralanması
- Fazla yaşta olmak
- Ailede osteoartrit geçmişi olması
- Obezite
Osteoartrit Nasıl Teşhis Edilir?
Bazen dejeneratif eklem hastalığı veya dejeneratif artrit denen osteoartrit eklemlerde en sık görülen kronik iltihaplanma halidir ve bu durumdan etkilenen birçok kişi vardır. Normal eklemlerde, kıkırdak adı verilen sağlam, kauçuk bir materyal her kemiğin ucunu kaplar. Kıkırdak eklem hareketi için yumuşak, kayma yüzeyi sağlar ve kemiklerin arasında bir yastık görevi görür. Osteoartritte kıkırdak bozulur ve ağrıya neden olur. Osteoartrit zaman içinde kötüye gittiği için, kemikler parçalanabilir. Osteoartritin son safhalarında kıkırdak yıpranır ve kemiğe karşı kemik sürtünerek eklem hasarına ve daha fazla ağrıya yol açar.
Osteoartrit her yaştan insanda görülmekle birlikte 65 yaşından büyük olan kişilerde daha sık görülür. Genel osteoartrit risk faktörleri artan yaş, obezite, önceki eklem yaralanmaları ve genetiği içerir.
Osteoartritinizin olup olmadığını belirlemenize yardımcı olması için doktorunuz ilk olarak belirtilerinizi sorar ve eklemlerinizi inceler. Doktorunuz şu durumlarda osteoartritten şüphelenebilir:
- 50 yaşın üstündesin
- Eklem ağrınız giderek artıyor
- Sabahları eklemlerinizde 30 dakikadan az süren sertlik var ya da hiç sertlik yok
Belirtileriniz yukarıda listelenenlerden biraz farklıysa, bu başka bir eklem durumunu gösteriyor olabilir. Osteoartrit sorununda kan testleri tanı koymada genellikle yardımcı değildir. Bununla birlikte, aşağıdaki testler teşhis için yardımcı olabilir:
- Röntgen: X-ışınları, teşhisi doğrulamak için osteoartritle ilgili hasar ve diğer değişiklikleri gösterebilir.
- MR: Manyetik rezonans görüntüleme (MR) radyasyonu kullanmaz. Osteoartritin tipik erken anormalliklerini tespit etmek için daha iyi kıkırdak görüntüleri sağlar.
Osteoartrit Tedavisi
Osteoartrit, uzun süreli bir durumdur ve iyileştirilemez. Belirtileri azaltmak için bir takım tedaviler de mevcuttur. Hafif semptomlar bazen basit önlemler ile idare edilebilir. İşte osteoartrit tedavisi söz konusu olduğunda alınan o önlemler:
- Düzenli egzersiz
- Kilolu iseniz kilo vermek
- Uygun ayakkabı giymek
- Eklemler üzerindeki gerginliği azaltmak için baston, tekerlekli sandalye gibi cihazlardan faydalanmak
Belirtileriniz daha şiddetli ise, ağrı kesici ilaçlar gibi ilave tedavilere ve fizyoterapist gözetiminde yapılan bir egzersiz planına ihtiyacınız olabilir.
Osteoartrit Hangi Eklemleri Etkiler?
Özellikle osteoartrit ağrısı dizlerde ortaya çıkar, ancak osteoartritli birçok hastanın kalça, eller ve başka yerlerde de ağrıları olmaktadır. Sert ve ağrılı eklemlerin sebebi nedir? Milyonlarca yetişkin için bu sorunun cevabı artrittir ve en sık rastlanılan osteoartritten gelen ağrı, iş göremezliğin ana nedenlerinden biridir. Osteoartrit ağrısı, eklemlerinizin her iki tarafındaki kemiklerin uçlarını koruyan kıkırdak kaybından kaynaklanır. Aynı zamanda ağrı, aktiviteyle ilişkili olup, eklemi kullandığınızda daha da kötüleşir ve dinlenirken daha da iyi olur.
Dizde Osteoartrit Ağrısı
Osteoartrit, 45 yaşın üzerindeki insanda kalıcı diz ağrısının en sık görülen nedenidir. Osteoartrit diz ağrısı, merdiven basamaklarında veya ayakta durarak yürürken fark edilebilir. Ağrı gün geçtikçe kötüye gitme eğilimindedir. Diz ağrısı osteoartritiniz varsa, kilo vermeniz ağrının azalmasına yardımcı olabilir.
Kalçada Osteoartrit Ağrısı
Kalçadaki osteoartrit ağrısı, diz ağrısı kadar görülmez. Kalça ağrısı diz ağrısı gibi çok zorludur. Merdiven çıkmak ve yürüme ile daha da ağırlaşır ve dinlenme ile rahatlar. Kilo kaybı önemlidir. Kalça osteoartriti olan kişilerin merdivenlerden ve alçak sandalyeden kaçınması gerekmektedir.
Ellerde Osteoartrit Ağrısı
Osteoartrit nedeniyle eklemlerde oluşan yapısal değişiklikler yaşlı insanların ellerinde çok yaygındır. Ancak osteoartrit, bu tip osteoartrit hastalarının yaklaşık yüzde 10’unda ağrıya neden olur. El ve parmak ağrıları, yazı veya pişirme gibi tekrar eden hareketleri yaptıktan sonra daha olasıdır.
Boyun ve Omurgada Osteoartrit Ağrısı
Omurga osteoartriti yaşlılarda da görülür. En sık görülen bölgeler boyun ve bel kısmıdır. Hareketle ağrı artar. Osteoartrit omurga ağrısının hafifletilmesi, omurgayı destekleyen kasları güçlendirmek için egzersiz ve fizik tedavi ile başlar. Osteoartritin diğer alanlarında olduğu gibi kilo verme önemlidir.
Osteoartrit İş Yaşamını Nasıl Etkiliyor?
Osteoartrit, eklem kıkırdağının zayıflamasının bir sonucu olarak ortaya çıkan ve hayat boyu devam edebilen bir sorundur. Özellikle 50 yaş sonrasında ortaya çıkma eğilimi gösteren osteoartrit günlük yaşamın yanı sıra iş hayatını da etkileyen bir durumdur. Osteoartrit sorunu hareket etmeyi zorlaştırır ve ağır işler yapılmasını engeller. Özellikle bu tip iş sektörlerinde çalışanlar için bu durum büyük bir sorundur. Yaptığınız iş türüne bağlı olarak, osteoartrit yönetiminde yardım istemek zorunda kalabilirsiniz.
Osteoartritiniz varsa ve çalışıyorsanız, osteoartritli birçok kişinin başarıyla çalışmaya devam ettiğini bilmelisiniz. Çalışma alanınızda esnek ve yaratıcı olmak osteoartrit yönetimine yardımcı olabilir. Ancak o kadar kolay olmayacaktır. Osteoartritten kaynaklanan ağrı ve sertlik, normal iş gününüzün bir parçası olan aktiviteleri daha zor hale getirebilir.
Diz, kalça, eller ve omurga eklemlerini sıklıkla etkileyen osteoartriti yönetmek için doğru tıbbi bakımla başlamalı ve doğru egzersiz, kilo kontrolü ve ilaç kombinasyonu için doktorunuza danışmalısınız. Aşağıdaki ipuçları, osteoartritiniz olduğu zaman iş gününüze başlamanıza yardımcı olabilir:
- Doktorunuzla temas halinde kalın, doğru bir şekilde beslenin, egzersiz yapın ve gün boyunca bunu yapmak için yeterli derecede dinlenin.
- İhtiyacınız olan şeyleri yakınınızda ve kolay erişilebilir bir yerde tutun. Aşağı yukarı kalkmanız veya geri çekmeniz gereken şeylerin sayısını sınırlayın.
- Çok uzun bir şey yapmadığınız için gününüzü programlamaya da başlamanız gerekir. Tekrarlayan hareketlerden kaçının veya uzun süre ayakta durmayın.
- Günün erken saatlerinde, rahatsız olma veya acı çekme ihtimaliniz azaldığında önemli görevler üstlenmeyi planlayın.
- Egzersiz, osteoartrit ağrısını azaltır ve fonksiyonunu geliştirir. Bir fiziksel terapistle birlikte çalışarak, mola zamanlarında birkaç dakika boyunca yapabileceğiniz bir gerilme ve düşük etkili egzersiz kombinasyonu bulmaya çalışın.
Menopoz Sonrası Osteoartrit Problemi
Menopoz çok rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Menopozda olan kadınların çoğunda sıcak basması ve gece terlemesi gibi rahatsızlıklar vardır. Ancak bazı şanssız bayanlar eklem ağrısı da yaşarlar. Osteoartrit kadınlarda daha sık görülse de menopoz ile doğrudan bağlantılı değildir. Tek ortak nokta, her ikisinin de genellikle 50 yaş üstü kadınlarda ortaya çıkmasıdır. Aslında, osteoporozdan kaynaklanan kırıklar, 50 yaşın üzerindeki kadınların yaklaşık yarısını etkiler. Bu durumdan östrojen seviyeleri kısmen sorumludur, ancak aile öyküsü, bazı ilaçlar almak, kalsiyum, D vitamini eksikliği olan kişiler de risk altındadır.
Bir kadının menopozdan sonra beş yıl içinde kemik mineral yoğunluğunun %20’sini kaybedebileceği göz önüne alındığında, doğru teşhis koymak şarttır. Osteoporoz olduğunuz ortaya çıkarsa, beslenmenize daha fazla kalsiyum ve D vitamini eklemelisiniz.
Osteoartrit, sessiz bir problem olan osteoporozun (kemik erimesi) aksine kendisini belli eder. Aslında, osteoartrit 65 yaşından büyük kişilerde uzun süreli sakatlığın en yaygın nedenidir. Osteoartrit, bir eklemdeki kıkırdak kaybından kaynaklanır ve bu da kemikleri birbirine sürtünüp eklemi tahrip etmesine neden olur. Menopoz sonrası ortaya çıkan osteoartrit problemi için doktorunuza danışın ve teşhis için gerekli tespitleri yaptırın.
Tanı osteoartiritse, tedavi fizik tedavi, anti-inflamatuar ilaçlar ve muhtemelen ağrı kesici ilaç gibi çeşitli yöntemleri içerebilir. Fazla kilolu iseniz, diyet ve düşük etkili egzersiz önerilebilir, zira ekstra kilo eklemleri daha çabuk yıpratacak ve ağrıya neden olacaktır. Menopoz sonrası kilo almak çok daha kolay olduğu için özellikle bu konuya dikkat edilmesi önemlidir.
Osteoartrit İçin Egzersiz Neden Gereklidir?
Araştırmacılar hala osteoartritin kesin sebebini bilmese de, 60 yaşın üstünde ve fazla kilolu olmak gibi durumların riski önemli ölçüde artırdığı bilinmektedir. Osteoartritiniz zaten varsa ya da olma riskinizi azaltmak istiyorsanız düzenli egzersiz programı size yardımcı olabilir. Bir egzersiz programına başlamak için birçok avantaj vardır. Bu sadece osteoartritiniz olduğu için değil genel anlamda da yararlı bir durumdur. Düzenli egzersiz, aşağıdakilere yardımcı olabilir:
- Eklem ağrısını azaltır: Osteoartrit kıkırdağı yok eder ve kıkırdak aslında eklem minderleri olan özel dokudur. Egzersiz ağrı ve sertlik gibi osteoartrit semptomlarını azaltır.
- Kasları güçlendirir: Yaşlandıkça eklemlerimizi destekleyen kaslar ve tendonlar zayıflama eğilimi gösterir. Egzersiz eklemleri korumak ve ekstra destek sağlamak için eklem çevresindeki kasları güçlendiriyor.
- Basıncı azaltır: Çalışmalar, kilolu olmanın diz eklemlerinin stresini, her adımda büyük ölçüde arttırdığını göstermektedir. Egzersiz, eklem üzerindeki baskıyı azaltmak için kilo vermeye yardımcı olabilir.
- Genel sağlık durumunu iyileştirir: Osteoartrit belirtileri, yalnızca osteoartritinizi ağırlaştırmakla kalmayıp aynı zamanda kalbiniz için de kötü olan hareketsizliğe zorlayabilir. Egzersiz, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, bazı kanserler, kalp hastalığı ve inme gibi tüm sağlık risklerini azaltmaktadır.
Osteoartritli kişiler egzersiz programına aşağıdaki egzersiz türlerini eklemeyi düşünmelidirler:
- Esneme egzersizleri, eklem sertliğinin önlenmesinde etkilidir. Bu tür bir kondisyon egzersizi için yoga veya pilates yapabilirsiniz.
- Hızlı yürüme ve yüzme, kalp atış hızınızı arttıran ve kaslarınıza kan akışını artıran egzersiz örnekleridir. Osteoartrit semptomlarını kontrol etmede çok etkilidirler.
- Araştırmalar, iyi bir egzersiz programının osteoartritin ilerlemesini ve ağrı ve sertlik gibi osteoartrit semptomlarını hafiflettiğini gösteriyor.
