Kısırlık ya da infertilite, gebe kalma veya hamile kalma konusunda sorun yaşamak anlamına gelmektedir. Doğurganlık sorunları genellikle kadınlarda daha sık görülmekte ve birçok nedene sahip olabilmektedir.
Bazı insanlar hamile kalma konusunda zorlanırlar. Bir yıl veya daha fazla deneme ardından hamile kalmazsanız veya çoklu düşükleriniz varsa genellikle infertilite (kısırlık) teşhisi konur.
Kısıklık Nedenleri Nelerdir?
Kısırlık, çeşitli hastalıklar ve tıbbi durumlardan kaynaklanabilir ve üreme çağındaki kadından birini etkilemektedir. Eğer aşağıdaki koşulları yerine getiremiyorsanız, bir uzmana görünmeniz gerekebilir. Kısırlık belirtileri şu şekildedir:
- 35 yaşın altındaki bir kadınsın ve bir yıl boyunca korunmasız cinsel ilişki sonrasında hamile kalmayı başaramadın.
- 35 yaşın üstünde bir kadınsın ve altı ay ya da daha fazla süredir gebe kalmaya çalışıyorsun.
- İki veya daha fazla düşük yaptınız.
- Endometriozis veya polikistik over sendromu (PKOS) gibi tıbbi bir durumla baş etmeye çalışıyorsunuz.
En sık rastlanan kısırlık nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır:
- Adet ve Ovulasyon İle İlgili Sorunlar: Düzensiz veya anormal ovülasyon, anovulasyon olarak adlandırılır, kadın infertilitesinin en büyük nedenlerinden biridir ve tüm kadın kısırlığı problemlerinin %25’ini oluşturur.
- Fallop Tüpleri: Fallop tüplerinin tıkanması veya yara izi, yumurtalık bölgelerinden döllenmenin gerçekleştiği uterusa kadar uzanan boşluklu yapılara neden olur.
- Endometriozis: Endometriozis, uterus dışındaki uterin astar dokusu ile karakterize, genellikle yumurtalıklarda, fallop tüplerinde, uterusta, bağırsaklarda ve mesanede bulunan ağrılı ve kronik bir durum olabilir. Bu durumdan oluşan yara dokusu infertiliteye neden olabilir.
- Polikistik Over Sendromu (PKOS): PKOS hormonal bir dengesizlik olup, ovulasyon eksikliği, düzensiz adet dönemleri ve infertilite ile sonuçlanır. Ultrasonda görüldüğü gibi yumurtalıkta birçok küçük kistin ortaya çıkması ile karakterizedir.
- Miyomlar: Fibroidler, uterusta büyüyen kanserli olmayan, östrojene bağlı iyi huylu tümörler olup, pelvik ağrıya ve adet kanamasına yol açabilir. Ayrıca infertiliteye ve tekrarlayan düşüklere de neden olabilirler.
- Yaşlı Anne Adayı: Ne kadar iyi göründüğü ya da hissettiğine bakılmaksızın, bir kadının yumurtalık fonksiyonu hem yaş hem de nicelik bakımından azalmaktadır. Bu nedenle, 40 yaş üstü kadınlar için üç aylık bir süre hamile kalmaya çalıştıktan sonra yardım almaları önemlidir.
Kısırlık ve PKOS (Polikistik Over Sendromu) İlişkisi
Polikistik over sendromu (PKOS), birçok kadının infertilitesinin nedenini araştırırken öğrenmiş oldukları çok yaygın bir hastalıktır. PKOS, üreme çağındaki kadınların %5-10’unu etkiler ve en yaygın hormonal bozukluklardan biri olarak bilinir. PKOS’un kesin nedeni bilinmemektedir. Muhtemelen faktörlerin bir kombinasyonunun PKOS gelişimine yol açması olasıdır. PKOS’un genetik bir nitelik olduğu düşünülür ve ailelerde de olabilir.
PKOS’lu kadınların üç karakteristik belirtisi vardır. Bu üç semptomdan en az iki tanesine sahip olduklarında kadınlara PKOS teşhisi konur:
- Düzensiz adet dönemleri
- Fazla androjen üretimi – ya kanda ölçülür ya da akne gibi semptomlar ya da fazla saç dökülmesi görülür
- Polikistik yumurtalıklar – ultrasonda görülür
PKOS’lu kadınlar düzensiz adet dönemlerine sahip olabilirler. PKOS’lu birçok kadın, düzensiz adet dönemleri ile ilgili infertilite yaşamaktadır. Ayrıca, PKOS’lu kadınlar hamile kaldığında düşük yapma riskine de sahiptirler.
PKOS’un bir başka ortak semptomu akne veya yağlı deridir. Akne yüz üzerinde oluşabilir, ancak sırt veya göğüs üzerinde de bulunabilir. Bu, kan akışında dolaşan testosteronun nispeten daha yüksek seviyelerinden kaynaklanmaktadır. Testosteron, erkeklerde çok daha yüksek seviyelerde bulunan bir hormondur. PKOS’da görülen hormonal dengesizlikler ayrıca kafa derisinin ön kısmında oluşan bir saç dökülmesine neden olabilir. Bazen kan testleri, PKOS’lu kadınlarda aşırı testosteron düzeyleri gösterebilir.
Obezite, PKOS’lu kadınlarda da yaygındır. PKOS’lu kadınların %50-60’ı obezdir. Yukarıda açıklananlar gibi PKOS semptomları obezite ile kötüleşebilir. PKOS’lu kadınlarda bulunan hormonal dengesizlikler, kilo verme ve obez olma eğilimine neden olabilir.
Stresin Kısırlığa Bir Etkisi Var Mı?
Günümüzün modern, hızlı tempolu toplumunda, insanlar için stresli olmak kolaydır. Ancak gerçekçi olarak, stres vücut geneli için iyi bir şey değildir ve doğurganlık üzerinde çok büyük bir etkisi vardır.
İster inanın ister inanmayın, vücudumuz aşırı stres dönemlerinde gebelik oluşmasını önlemek için yaratılmıştır. Stresli zamanlarda vücudumuz tarafından salınan hormon olan adrenalinin varlığı, vücudumuzun gebelik için ideal olmadığını bildirir. Adrenalin, doğurganlık için gerekli olan progesteron hormonu kullanılmsını engeller. Aynı zamanda, hipofiz bezinin daha yüksek prolaktin seviyelerini serbest bırakmasına ve dolayısıyla infertiliteye neden olmasını sağlar.
Son araştırmalar, stresin, cinsel salımdan sorumlu olan vücudun ana hormonu olan GnRH’nin (gonadotropin salınım hormonu) salınmasını engelleyebilecek adrenalin, katekolaminler ve kortizol gibi stres hormonlarının seviyesini artırdığını gösterdi. Bu, kadınlarda yumurtlamayı engelleyebilir, erkeklerde sperm sayısını azaltabilir ve hem kadınlarda hem de erkeklerde libidoyu düşürebilir.
Kronik stres, libido eksikliğine ve genel doğurganlıkta azalmaya neden olabilir. Hiçbir sonuca varmaya çalışmadıysanız, bu gerçekler göz önüne alınması çok önemlidir. Stresli zamanlarda gebelik süresine getirmeye çalışmak, fetüsü risk altına sokar. Vücut bunu biliyor, bu yüzden temelde isteğe meydan okuyan bir ortam yaratıyor. Genellikle, stresli bir kişi sağlıksız bir kişidir. Yüksek stres seviyesinde yaşayan insanlar genellikle aşırı yorulur, kötü diyet ve yaşam tarzı alışkanlıklarını seçmelerine neden olabilecek gerginlikle yaşar.
Doğurganlık testleri yaptırdıysanız ve kısırlığınızın tıbbi bir nedeni bulunmuyorsa, hayatınızı değerlendirmenin ve ne kadar stres yaşadığınızın tespitinin zamanı geldi. Tabii ki, bir değerlendirmeye bile ihtiyacınız olmayabilir. Stresli olduğunu biliyor olabilirsiniz. Bu durumda, doğurganlığınıza yardımcı olmak için o stresi yenilemenin zamanı gelmiş olabilir.
Kadınlarda Kısırlığın Önlenmesi İçin Alınması Gereken Önlemler
Hamile kalmanın kolay olduğuna dair bir yanılgı vardır. Aksine, bir kadının hamile kalabilmesi için bir sürü şeyin bir araya gelmesi gereklidir. hamile kalmaya dair tek tek gerçekleşmesi gereken birçok durum vardır. Bu nedenle yol boyunca her aşamadaki sorunlar infertiliteye neden olabilir. İnfertilite bir çiftin 1 sene boyunca düzenli olarak korunmasız bir biçimde cinsel ilişkiye girmesine rağmen çocuk sahibi olamaması durumudur.
Maalesef, kısırlık vakalarının çoğu, infertilitenin önlenmesinde kullanılan herhangi bir temel yöntemin ötesinde bir şeydir. Bununla kişi kısırlığı önleyebilmek adına bazı önlemler de alabilir. İşte o önlemler:
Yaşam Tarzı Önlemleri
- Aşırı egzersizden kaçının
- Rekreasyonel ilaç kullanımını durdurun
- Sigarayı bırakın. Sigara, düşük doğumlara neden olur.
- Kafein ve alkol alımını en aza indirin (alkol hormonal dengeyi bozabilir ve düşüğe yol açabilir)
- Alkol içermeyen stres giderme yöntemlerini uygulayın ( meditasyon ve diğer gevşeme teknikleri gibi )
- Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kaçınmak için mutlaka önlemler alın
- Hormonal dengesizliği önlemek için makul derecede ideal bir vücut ağırlığına ulaşmaya çalışın
- Pestisitler ve ağır metaller gibi çevresel tehlikelere maruz kalmaktan kaçının ve radyasyondan korunun
- Aylık adet döngüsünü takip etmek için bir grafik tutun
Sağlık Önlemleri
- Taze meyve ve sebzeler içeren bir beslenme düzeni benimseyin (özellikle folik asitte yüksek gıdalar)
- Kilonuzu kontrol altında tutun
- Düzenli fizik muayene (pap smear dahil) yaptırın
- Diyabet ve hipotiroidizm gibi sağlık konularını kontrol etmek için uygun adımlar atın
- Reçete edilmiş ilaçlar ve aldığınız her bitkisel ilaç dahil olmak üzere aldığınız herhangi bir ilacın doğurganlık sorunlarına neden olup olmadığı konusunda doktorunuza danışın
Kısırlık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kısırlık, hem kadınları hem de erkekleri etkileyen üreme sisteminin bir koşulu veya rahatsızlığıdır. Bir kişinin veya çiftin infertilitesinin nedeni belirlendikten ve bir teşhis yapıldıktan sonra doğurganlık tedavileri başlayabilir.
Muhtemelen doğurganlığa giden yolda kısırlık tedavisi ve doğurganlık tedavisi terimlerinin neredeyse birbirlerinin yerine kullanıldığını göreceksiniz. Seçtiğiniz terim ne olursa olsun, hedef aynıdır. Gebelik ve ebeveynlik hayallerinizin gerçekleşmesi. Hamile kalmak için bir süre uğraşıyor ve başarılı olamıyorsanız, bir sonraki adım bir doktora gitmektir. Doktorunuz ne denediğinizi soracak ve sizin için en iyi seçenekleri tartışacaktır. Doktorunuz size kısırlık tedavisi öncesi şu önerilerde bulunabilir;
- Cinsel ilişkide daha iyi zamanlama
- Yaşam tarzı değişiklikleri
- Hormonal problemleri düzeltmek veya yumurtlamayı teşvik etmek için ilaçlar
İleri ile basit infertilite tedavisi seçenekleri her zamankinden daha sayısız ve çeşitlidir. Gelişmiş yardımcı üreme teknolojilerinin yanı sıra akupunktur, doğurganlık danışmanlığı, yoga ve beslenme programı gibi diğer destek hizmetleri, ailenizi kurmada başarılı olmak için gereken her şeyi sağlar.
- IVF (Tüp Bebek): İn vitro fertilizasyon tüp bebek olarak da bilinir ve işlem sırasında, yumurtalar kadının vücudundan alınır, embriyoları oluşturmak için laboratuvarda sperm ile birleştirilir ve daha sonra kadının rahmine aktarılır.
- KOH (Kontrollü Ovaryan Hiperstimülasyon): İğne tedavisi olarak da bilinen bu tedavi yöntemi kısırlık tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. yumurtlamanın sağlanması için ilaçla uyarılma işlemine denmektedir.
- Beslenme Programı: İyi beslenme, sağlıklı bir yaşam biçiminin hayati bir yapı taşıdır ve başarılı bir hamilelik için zemin hazırlayabilir. İnfertilite tedavisinde sağlıklı beslenmenin önemi büyüktür.
- Doğurganlık Ameliyatları: Bazen yapısal bir sorundan kaynaklanan infertilite, gebelik şansını artırmak için cerrahi olarak tedavi edilebilir. Kısırlık ameliyatı genellikle son tercihtir.
