Damar tıkanıklığı özellikle ilerleyen yaşlarda meydana gelmekte ve sağlığı tehdit etmektedir. Damar tıkanıklığı damarın yağ dokusu ile zamanla tıkanması anlamına gelmektedir. Damar tıkanıklığının sonucunda ise kan akışı yavaşlamakta, organlara ve kalbe yeterli miktarda kan gitmemektedir. Bu da organlarda hasar ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Damar tıkanıklığı nedenleri arasında en sık rastlananlar kolesterol ve aşırı yağlı beslenmedir. Damar tıkanıklığı ile baş etmek için mutlaka sağlıklı beslenme tarzı tercih edilmelidir. Peki, damar tıkanıklığı belirtileri nelerdir, damar tıkanıklığı tedavisi nasıl olur?

Hareket halinde kan akışı hızlandığı için damar tıkanıklığını engellemek amacıyla egzersiz yapmak da önemlidir. Damar tıkanıklığı nedenleri şunlardır:

• Fazla kilolu olmak
• Fiziksel aktivite eksikliği
• Alkol ve sigara kullanımı
• Aşırı yağlı beslenme
• Demir eksikliği

Damar Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Damar tıkanıklığının olması dokulara yeterli oksijen sağlanmaması anlamına gelmekte ve bölgedeki kan dolaşımının engellenmesine neden olmaktadır. Buna göre her bölgedeki damar tıkanıklığı farklı belirtiler vermektedir. Ancak en sık görülen damar tıkanıklığı belirtileri şunlardır:

• Yürürken kaslarda meydana gelen ağrı
• Ayak ve el parmaklarının yanı sıra omuz kısmında meydana çıkan uyuşmalar
• Parmak uçlarında soğukluk
• Ayak parmaklarında morarmalar
• Parmaklarda oluşan yaraların geç iyileşmesi
• Kalp bölgesinde ince ağrı
• Kas kasılmaları veya krampları
• İktidarsızlık
• Bulantı ve kusma
• Nefes darlığı

Damar Tıkanıklığı Çeşitleri

Damar tıkanıklığı ciddi sonuçlara neden olabilen bir durumdur. Atardamar ve toplardamarlarda da görülebilen bir hastalık olan damar tıkanıklığı genelde en fazla atardamarlarda görülmektedir. Atardamar tıkanıklığı kalp damarı, boyun, beyin ve bacak damarlarında görülmektedir. Diğer yandan damar tıkanıklığı sadece bu bölgelerde de olmaz. Aynı zamanda kol, böbrek ve bağırsak damarlarında da ortaya çıkabilir. Damar tıkanıklığı dendiğinde anlatılmak istenen vücutta herhangi bir organa kan akışını sağlayan damarların tıkanmasıdır. Bu durumda damar tıkanıklığı söz konusu organı besleyemez hale gelmektedir. Damar tıkanıklığı çeşitleri şu şekildedir:

Bacak Damar Tıkanıklığı

Bacaklarda damar tıkanıklığı damar sertliği ve damar kireçlenmesi hastalığına bağlı olarak gelişmektedir. Bacak damar tıkanıklığı genellikle ileri yaşlarda çok daha sık görülmektedir. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı daha da artmaktadır. Bacak damar tıkanıklığı ileri yaşta kişiler haricinde sigara içenlerde, şeker hastası olanlarda, yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon hastalığı olanlarda çok daha sık görülmektedir. Damar tıkanıklığının bu çeşidinin dikkate alınması gereklidir. Çünkü bacak damar tıkanıklığıyla beraber yürüme engellenerek günlük yaşantı kısıtlanabilir. İleri dönemlerde ise bacak damar tıkanıklığı ayaklarda yara ve kangren oluşmasına neden olabilmektedir. Bacak damar tıkanıklığının belirtileri şu şekildedir:

• Bacak kaslarında yürüme esnasında ağrı
• Ayak veya parmaklarda uzun süre iyileşmeyen yara
• Ayakta ve parmaklarda soğukluk hissi
• Ayak parmaklarında morarma
• Ayak kangreni

Bacak damar tıkanıklığının en sık görülen belirtisi olan yürürken ağrı oluşmasının nedeni bacakların dururken daha az besin ve oksijene gerek duymasıdır. Hareket halindeyken bu gereksinimler daha fazladır ve bu nedenle de ağrı oluşmaktadır.

Bacak damar tıkanıklığı tanısı söz konusu olduğunda belirtiler çok önemlidir. Aynı zamanda bacaklar muayene edilmekte ve kesin tanı için radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır.

Kolda Damar Tıkanıklığı

Kollarda damar tıkanıklığı seyrek görülen bir durumdur. Genellikle damar sertleşmesine bağlı olarak öncelikle kol damar daralması meydana gelmekte ve ardından kol damar tıkanıklığı oluşmaktadır. Kol damar tıkanıklığı genellikle sol kolda meydana gelmektedir. Tıkanıklık atardamarlarda oluşmakta ve damar sertleşmesine bağlı olarak meydana çıkmaktadır. Damar sertliği aylar ve yıllar içinde gelişmekte olan bir durumdur. Bazı durumlar damar sertleşmesi sürecini hızlandırabilir.

Kol damar tıkanıklığı herhangi bir şikayete neden olmayabilir veya belirti vermeyebilir. Bu gibi durumlarda eğer konuyla alakalı herhangi bir şikayet yoksa tedavi de gerekmeyebilir. Ancak kol damar tıkanıklığında en sık görülen yakınma kol ile iş yapınca kolay yorulma ve kolda ağrı olmasıdır. Aynı zamanda kolun yukarı kaldırıldığı durumlarda yakınmalar çok daha belirgin hale gelmektedir. Diğer bir kol damar tıkanıklığı belirtisi ise tıkanıklığın olduğu kolda tansiyonun daha düşük çıkmasıdır.

Kalp Damar Tıkanıklığı

Damar tıkanıklığı damar sertliğinin bir nevi devamıdır. Damar sertliği doğumda başlamaktadır. Ancak kimi insanların damar sertliği süreci daha hızlıdır. Bu tip kişiler sigara ve alkol kullanımının yanı sıra kötü beslenmeyle de bu süreci hızlandırmaktadır. Kalp damar tıkanıklığı damarda yağ birikimiyle ortaya çıkar ve tam tıkanma kalp krizine neden olur.

Kalp damar tıkanıklığının ciddi sonuçları olması nedeniyle özellikle yüksek kolesterol seviyesi bulunan, 30 yaşın üzerinde olan ve fazla kilolu olan kişilerin her yıl muayene olarak durumlarını kontrol etmeleri önemlidir. Böylelikle eğer kalp damar tıkanıklığı söz konusu ise erkenden önlem alınabilir ve olası bir kalp krizine karşı kişi kurtarılabilir.

Kalbi besleyen damarlardan dakikada geçmesi gereken bir kan miktarı bulunmaktadır. Bu kan miktarı efor sarf edildiğinde daha da artar. Eğer damar tıkanıklığı söz konusu ise o zaman spazm ortaya çıkması ve damarın hasar alması mümkündür. Damar tıkanmaya başladığında vücudun hiçbir uyarı vermemesi kötüdür.  Tam olarak tıkandığı zaman kalp krizi ortaya çıkar ve hasta ancak o zaman kalp damar tıkanıklığının farkına varabilir. Kalp damar tıkanıklığı nedenleri şu şekildedir:

• Genetik etkenler kalp damar tıkanıklığında oldukça etkilidir.
• Çocukluktan orta yaşa kadar benimsenen hayat tarzı genetik etkenlerden çok daha fazla kalp damar tıkanıklığına neden olmaktadır.
• Çocukluk çağlarından itibaren fast food gıdalarının aşırı tüketimi kalp damar tıkanıklığı nedenleri arasında başta gelmektedir.
• Sağlıksız beslenme nedeniyle ortaya çıkan obezite de kalp damar tıkanıklığı nedenleri arasındadır.
• Diyabet kalp damar tıkanıklığına neden olmaktadır.
• Sigara kullanımı.
• Aşırı tuz tüketimine bağlı hipertansiyon.
• Yağlı beslenme şeklinin benimsenmesi.

Bağırsak Damarı Tıkanıklığı

Bağırsak damarı tıkanıklığı bazen hiç belirti vermezken bazen de birçok belirti ile kendini belli edebilmektedir. Bağırsak damar tıkanıklığında tıkanıklığın türü, hızı ve tıkanan bağırsak sayısı çok önemlidir. Kimi zaman bağırsak damar tıkanıklığı sonucunda bağırsaklarda kangren ve ölümle sonuçlanabilen durumlar ortaya çıkabilmektedir.

Vücudumuzdaki bağırsaklar aort atardamarının ön kısmında bulunan 3 atardamar tarafından beslenmektedir. Bunlar çölyak damar, üst mezenterik damar ve alt mezenterik damardan oluşur. Çölyak damar karaciğer, dalak, mide ve oniki parmak bağırsağını beslerken, üst mezenterik damar, ince bağırsağın tümünü ve kalın bağırsağın üst yarısını beslemekte, alt mezenterik damar ise kalın bağırsağın alt yarısını beslemektedir.

Bağırsak damar tıkanıklığı nedenleri arasında düşük kan basıncı, kalp yetmezliği, pıhtılaşma bozuklukları ve bağırsak toplardamarlarının tıkanması  bulunmaktadır. Bağırsak damar tıkanıklığı eğer aylar ve yıllar içerisinde yavaş bir şekilde gelişmişse genellikle herhangi bir şikayet hissedilmez. Bu gibi yavaş ilerleyen tıkanıklıklarda ancak 3 damardan 2 tanesi tıkanırsa belirti vermektedir. Bu durumda kansızlık meydana gelmekte ve karında ağrıya neden olmaktadır. Aynı zamanda kramp, gaz ve ishal şikayetleri de yaygın olabilmektedir.

Bağırsak damar tıkanıklığını teşhis etmek için hasta şikayetleri ve testler yeterli değildir. Tam bir tanı için radyolojik görüntüleme gerekmektedir.

Böbrek Damarı Tıkanıklığı

Böbrek damarı tıkanıklığı çok sık duyulan bir hastalık olmasa da ciddi sonuçları olabilmektedir. Damar tıkanıklıklarının sebebi olan damar sertliği ve damar kireçlenmesi böbrek damarı tıkanıklığına neden olan sebeplerdir. Böbrek atardamarlarında meydana gelen damar tıkanıklığı kimi zaman hiçbir probleme neden olmazken bazı durumlarda acil tedavi gerektirebilmektedir. Böbrek damarı tıkanıklığı damar sertleşmesi veya damar kireçlenmesine bağlı olarak oluşsa da genç yaşta kişilerde fibromusküler displazi hastalığına bağlı olarak da oluşabilmektedir.

Bu tip damar tıkanıklığı herkeste görülebilen bir hastalık olmasının yanı sıra damar sertliği riski altında olan ileri yaşlı, şeker hastası, yüksek tansiyon, kolesterol ve sigara için kişilerde görülmesi çok daha mümkündür. Böbrek damarı tıkanıklığı herhangi bir şikayete neden olmayabilir. Bir şikayet meydana geliyorsa bunun en önemli belirtisi yüksek tansiyondur. Yine de yüksek tansiyonu olan kişilerin büyük bir çoğunluğunda da böbrek damarı tıkanıklığı görülmez. Şu gibi durumlarda yüksek tansiyon böbrek damarı tıkanıklığı ile alakalı olabilir:

• Yüksek tansiyon sorunu 40 yaşın öncesinde ortaya çıkmışsa
• Yüksek tansiyon son dönemlerde ani bir şekilde kötüleşmişse
• Yüksek tansiyon ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa

Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Atardamarlar kalpten başlayan ve vücudun en uç bölgelerine kan götürerek organları besleyen damarlardır. Toplardamarlar ise kirli kanı kalbe taşıyan damarlar anlamına gelmektedir. Damar tıkanıklığı tek bir soruna yol açmaz. Atardamarlarda da toplardamarlarda da bu sorunun sonuçları farklıdır. Damar tıkanıklığı meydana gelirken damar duvarında yağlı bir et dokusu birikmeye başlamaktadır. Bu birikim başlarda az olsa da zaman ilerledikçe seviyesi artmakta ve son noktada önemli sorunlara yol açmaktadır. Damarların tıkanması kan akışını zorlaştırmaktadır. Bu da vücudun yeterli kan akışını alamaması sonrasında hasta olmasına neden olur.

Damar tıkanıklığı sorununda tanı koyulması damar tıkanıklığının olduğu bölgede yaşanan yakınmalarla ortaya çıkarılmaktadır. Fizik muayenenin ardından damarları değerlendiren bir takım testlerle tanı koyulması kolaylaşmaktadır. Aynı zamanda radyolojik yöntemlerle de damar tıkanıklığı tanısı koyulabilmektedir.

Damar tıkanıklığı acil müdahale gerektiren bir sorundur. Damar tıkanıklığı tedavisi söz konusu olduğunda çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Damar tıkanıklığı türlerine göre tedavi yöntemleri şu şekildedir:

Bacaklarda Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Bacak damar tıkanıklığının tedavisinde ilk adım sigara kullanılıyorsa derhal bırakılmasıdır. Ardından ilaç tedavisine başlanmakta ve eğer sorun daha da ilerlemişse damar tıkanıklığı ameliyatı ile açılmaktadır.

Kol Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Eğer kol damar tıkanıklığı oranı %50’den fazlaysa, kolda iş yaparken ağrı oluyorsa tedavi önerilmektedir. Daha az oluşan tıkanıklıklarda damar tıkanıklığı ilaçları da kullanılabilmektedir. Kol damar tıkanıklığı tedavisinde günümüzde ameliyat veya anjiyografi tedavi yöntemleri tercih edilmektedir. Anjiyografi yöntemi ile tedavi söz konusu olursa kol damarları açılmakta ve kol damarı daralması görülmesi durumunda stent yerleştirme yöntemi kullanılmaktadır.

Kalp Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Kalp damar tıkanıklığı tedavisinin birçok seçeneği vardır. Kalp damarlarının tıkanması durumunda ilaç tedavisi ve stent uygulanabilir. Eğer kalbe giden damarlardan 3 veya daha fazla tıkalıysa o zaman ameliyat şarttır.

Bağırsak Damar Tıkanıklığı Tedavisi

Eğer bağırsak damar tıkanıklığı hastada belirgin şikayetlere neden olmuyorsa o zaman tedavi düşünülmez. Eğer hastada sağlığını etkileyecek şikayetler varsa o zaman ilk tercih edilecek tedavi yöntemi anjioplastidir. Anjioplastinin yapılamadığı durumlarda ise tedavi için bypass tercih edilebilmektedir. Ameliyat olması durumunda eğer bağırsaklar canlılığını yitirmişse ölü bağırsak dokusu da mutlaka vücuttan dışarı çıkarılmalıdır.

Böbrek Damarı Tıkanıklığı Tedavisi

Her böbrek damarı tıkanıklığında tedaviye gerek duyulmayabilir. Tedaviye birçok faktör gözden geçirildikten sonra karar verilmektedir. Tedavi kararı verilmesi durumunda ameliyat, anjiyografi veya stent tedavisi uygulanabilmektedir. Acil durumlarda anjiyografi kullanılarak tıkalı damara ince bir kateterle girilmekte ve pıhtı eritici tedavi uygulanmaktadır. Sonrasında eğer tıkanıklık devam ederse balon veya stent uygulaması yapılabilmektedir.