Kurtuluş Savaşı sonrasında kazanılan zaferin ardından İsviçre’nin Lozan şehrinde imzalanan Antlaşma, 24 Temmuz 1923 tarihinde yürürlüğe girdi. Beau-Rivage Palace’ta imzalanan Antlaşma, TBMM temsilcileriyle Britanya İmparatorluğu, Fransız Cumhuriyeti, İtalya Krallığı, Japon İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı, Romanya Krallığı ve Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı temsilcileri arasında resmileşti.
Osmanlı’nın Sevr Anlaşması ile kaybedilen Anadolu’yu yeniden kazandıran ve ülkemiz tarihinden büyük önem taşıyan Lozan Barış Antlaşması bugün 96 yaşına girdi. Antlaşma önsözünde, devletlerin istiklal ve hakimiyetine hürmet edilmesi prensibine yer verilmiştir. Bu prensip yeni Türkiye’nin I. Dünya Savaşı galipleri ile eşit şartlar altında yaşayacağını, siyasi haklara sahip olacağını ve kimsenin kimseye bu prensip dışında otorite kuramayacağını gösteren bir yasadır. Bu yasa imzaların atıldığı günden itibaren Türkiye’nin Dünya çapında güçlü bir konum tanınması bakımından oldukça büyük önem arz eder.
Lozan Antlaşması’nın Maddeleri Nelerdir?
1. Sınırlar
a. Güney Sınırı
20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması gereğince Fransa ile anlaşılarak Hatay’da bugünki Suriye sınırımız çizildi. Bu şekilde güney sınırı Lozan Antlaşması ile kararlaştırıldı.
b. Irak Sınırı
Lozan Barış Antlaşması’nda Irak sınırı uyuşmazlığı çözülememiştir. Antlaşma’da, Türk topraklarının tahliyesinden itibaren bu uyuşmazlığın dokuz ay süresince dostane bir şekilde halledileceği anlaşmasına varılmıştır.
c. Batı Sınırlarımız
Yunanlılarla aramızda olan Meriç nehri sınır olmak üzere düzenlenmiştir. Karaağaç ve havalisi de Yunanlılardan alınarak savaş yarası karşılığı gereği Türkiye’ye bırakılmıştır.
2. Azınlıklar
Birinci Dünya Savaşı’na son veren barış antlaşmalarında azınlıkların kontrolüne ait hükümler mevcuttur. Türk olarak sayılan gayri müslimlerin kanun ve hukuk düzeni önünde eşitliği söz konusu olmuştur.
Lozan Barış Antlaşması’nın 42. maddesi ile gayri müslim azınlıklar yararına olarak kabul edilen şahsi haklar ile aile hakları, Medeni Kanunumuzun yürürlüğe girmesi ile önem ve anlamını yitirmiştir. Böylece Patrikhanelerin dünya işlerinde ve azınlıkların şahsi etkilerinde hiçbir yetkileri kalmamıştır.
3. Kapitülasyonlar
Kapitülasyonlar, adli, mali ve idari sahada yabancılara tanınan haklardır. Barış Antlaşması’nın 28. maddesiyle bütün sonuçları ile birlikte kaldırılmış ve yeni Türkiye, asırlardan beri çekilen bir beladan da sonsuza dek kurtulmuştur.
Lozan Antlaşması’nın Önemi Nelerdir?
Lozan Antlaşması Osmanlı İmparatorluğu ve Müttefik Devletler olan Fransa Cumhuriyeti, İngiltere Krallığı, İtalya Krallığı, Japonya İmparatorluğu, Yunanistan Krallığı ve Romanya Krallığı arasında, Birinci Dünya Savaşı’nın başından bu yana olan anlaşmazlıkları çözümlemek için yapıldı.
Orijinal dili Fransızca olan Lozan Antlaşması ile beraber maddeleri oldukça ağır olan Sevr Antlaşması geçersiz sayıldı. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’yla alakalı tüm anlaşmazlıklar çözüme kavuşmuş oldu.
