Yüzyıllardır bir gelenek halini almış olan ve her yaştan, her kesimden seveni olan özel bir tatlı olan aşurenin yapımı kadar tarihi de zenginliklerle doludur. Her sene yapılma dönemi dört gözle beklenen aşure hakkında detaylı bilgi almak ve nasıl yapıldığını öğrenmek için aşağıdaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Aşure Nedir?
Aslen kökeni İbranice olan aşure kelimesi ”aşura” şeklinde telaffuz edilmekte ve 10 sayısı anlamına gelmektedir. Bunun nedeniyse Hicri takvimde aşure ayı olarak bilinen Muharrem ayının onuncu gününü ifade etmesidir. Bazı tarih kaynaklarına göre İslamiyet’ten önce İsrail halkı başta olarak pek çok kültürde Muharrem ayı aşure gününe özel oruç tutulmaktaydı.
Aşure Gününün Önemi
Aşurenin ifade ettiği bu özel günün anlamı elbette yalnızca orucu çağrıştırmasıyla sınırlı değildir. Hz. Adem’in tövbesinin kabul gördüğü, Hz. Halil’in Nemrut’tan kurtulduğu, Hz. Musa’nın Firavun işkencelerinden kurtulduğu, Hz. Yunus’un balık karnından çıktığı, Hz. Nuh’un gemisinin su üstünden indiği ve Hz. Eyüp’ün yaralarının geçtiği günün, bu gün olduğuna inanılmaktadır. Tüm bu dini ve tarihi öneme bakıldığı takdirde aşurenin İslam kültürüne kattığı anlamın yanı sıra yapıldığı ve dağıtıldığı her ev için de anlamı büyümektedir.
Aynı sebeplerden ötürü Muharrem ayı içerisinde tutulan oruç ve dağıtılmak üzere hazırlanan yiyecekler apayrı bir önemi ve kutsallığı olduğuna inanılmaktadır.
Aşurenin Ortaya Çıkışı
Aşurenin tarihçesi kıtlık döneminden matem yemeği olmasına kadar farklı kültürlerde pek çok farklı olaya dayandırılmaktadır.
Alevi Kültüründe Aşure
Aleviler için hem bir anma hem de matem halini alan Muharrem, Hz. Hüseyin’in ölümüne denk gelmektedir. Bu sebepten dolayı Alevi kültüründe Muharrem orucu ve aşure oldukça farklı bir anlam taşır.
Hz. Hüseyin’in ölümüne kadar bu ayda hazırlanan aşurenin neşeyi yaymak ve kutlama yapmak için hazırlanan bir yiyecek olduğu bilinmektedir. Ancak Hz. Hüseyin’in ölümünün ardından yas dönemine giren halklar için aşure, Kerbela şehirleri ve 12 imam için bir anma, bir paylaşım simgesi halini almıştır. Günümüzde de aşurenin Aleviler için bu anlamı korunmaktadır.
Aşure ve Hz. Nuh
Aşurenin ortaya çıkışı bazı inanışlara göreyse Nuh peygamberin hayatına dayanmaktadır. Hz. Nuh’un gemisinin büyük tufandan sonra karaya ilk çıkışında her erzağından oldukça az kalmış ve yine inanışa göre kalan tüm malzemeler karıştırılarak ilk aşure hazırlanmıştır.
Aşure çorbası olarak da adlandırılan bu yiyeceğin içerisinde 12 farklı malzeme bulunmasının bir gelenek halini almasıysa yine aynı olaya dayandırılmaktadır.
Aşure tatlısının ortaya çıkış öyküsü Nuh peygamberle olan ilişkiye de bağlanır. Nuh’un gemisinin karaya oturması ile gemide kalan son yiyeceklerden bu tatlı sıcak çorba meydana gelmiştir. Aşure çorbasının içinde en az 12 çeşit farklı madde olmalıdır. Bunlar da genel olarak fındık, kuru üzüm, ceviz, kuru incir, fasulye, nohut ve benzeri yiyeceklerdir.
Aşureye Hangi Malzemeler Konur?
Aşure hazırlanmasında damak tadına ya da içinde bulunulan kültüre göre çeşitli malzemeler kullanılmakta, ancak bunların en yaygın olanları kuru üzüm, ceviz, fındık gibi kuruyemişler ya da fasulye, nohut gibi baklagiller olmaktadır.
Fındık, nar, ceviz, Antep fıstığı, tarçın gibi malzemeler daha çok süsleme amacıyla tercih edilmektedir ve soğuyan aşurenin üzerine en son dökülür.
Aşure malzemeleri olarak içeriğindeyse buğday, portakal, nohut, fasulye, kuru incir, kuş üzümü ve elbette toz şeker tercih edilmektedir.
Aşure Nasıl Yapılır?
2 su bardağı buğday akşamdan su içerisine alınır, 1’er su bardağı fasulye ve nohut ayrı tencereler içerisinde haşlanır, 2’şer su bardağı kuru incir ve kayısı küçük küçük bölünerek kuru üzümle birlikte ayrı kaplarda yine su içerisine atılır. Haşlanan ve soğuyan kuru baklagillerin kabukları soyulur. Tüm bu işlemlerin aşurenin yapılacağı günün bir önceki gecesi yapılması gerekmektedir.
Sonraki gün suyunu çekmiş olan buğday bir tencere içerisinde yaklaşık 2 litre suyla birlikte haşlanır ve kaynayınca nohut ilave edilip 20 dakika daha, fasulye eklenip bir 20 dakika daha kaynatılır. Sonrasında 5’er dakika aralıklarla kuru meyveler ilave edilir. Kaynayan karışıma 3 su bardağı toz şeker ağır ağır ilave edilir, ancak tüm bu işlem boyunca sıklıkla aşureyi karıştırmak gerektiği unutulmamalıdır.
Ana malzemeleri bu şekilde hazırlanan aşureye aroma vermesini istediğiniz her türlü malzemeyi ilave ederek kaynatmaya devam edebilir, tüm malzemeler harmanlanınca karışımı ocaktan alıp soğutarak tüketebilirsiniz.
Aşure yapımı her ne kadar zahmetli görünse de gelenekselleşen tadı ve yarattığı paylaşma ortamıyla kesinlikle denenmesi gereken tariflerdendir. Aşure yapımı hakkında daha detaylı bilgi almak için Adım Adım Bütün Püf Noktaları ile Aşure Yapımı yazımıza göz atmayı unutmayın.
